مطالعه فراساختاری اشکال آپوپتوتیک سلولهای اسپرماتوژنیک به دنبال تیمار با بوسولفان در موش بالغ

زمینه و هدف: شیمی درمانی دارای اثرات سوء بر اسپرماتو‍‍ژنز است و منجر به اولیگواسپرمی و یا آزواسپرمی برای مدت های طولانی می شود. مطالعات کمی در ارتباط با تغییرات فراساختاری سلول های زایای مردانه به دنبال تجویز بوسولفان (داروی ضد سرطان) وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات فراساختاری اشکال آپوپتوتیک سلول های زایای موش نر به دنبال تیمار با دوزهای مختلف بوسولفان می باشد. روش بررسی: مطالعه حاضر روی 32 موش نر بالغ 8 هفته ای انجام گرفت. حیوانات در 4 گروه شامل یک گروه کنترل که dmso دریافت می کردند و در سه گروه مورد که به ترتیب دوزهای mg/kg10، 20 و 40 بوسولفان دریافت نمودند. بوسولفان به تک دوز و به صورت داخل صفاقی تزریق و پس از 35 روز بیضه ها در همه گروهها تشریح شد و جهت مطالعه آپوپتوز با کمک میکروسکوپ الکترونی انتقالی temو روش تانل tunelتحت بررسی قرار گرفت. همه یافته ها با روش آماری anova و با استفاده از نرم افزار آماری spss با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. 05/0p< به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد. نتایج: تزریق بوسولفان به صورت تک دوز اشکال فراساختاری آپوپتوز را در همه گروهها القاء کرد. تغییراتی مانند هیپرکروم شدن کناری هسته سلول های زایا به خصوص اسپرماتوگونیها، تغییر شکل هسته سلول های زایا، جدا شدن سلول های زایا، حضور فضاهای بزرگ بین سلول های مجاور، چروکیدگی سلولی، حضور واکوئل در سلول های زایا و اجسام آپوپتوتیک در سلول های سرتولی غالباً مشاهده شد. بیشترین تغییرات فراساختاری آپوپتوز در اسپرماتوگونیها و اسپرماتوسیت های اولیه مشاهده گردید. شیوع کم و خودبخودی آپوپتوز در گروه کنترل (57/0± 77/2%) به خصوص در اسپرماتوسیت های اولیه مشاهده شد. درصد سلول های آپوپتوتیک در مقاطع عرضی لوله های سمینیفروس در گروه های تحت درمان با 10 و mg/kg20 بوسولفان، به ترتیب (23/6±09/%54 و 32/7±23/58%) به صورت معنی دار افزایش یافت. درصد سلول های آپوپتوتیک در گروه تحت درمان با mg/kg40 بوسولفان، (67/5±16/28%) نیز افزایش داشت (001/0p<). نتیجه گیری: تزریق تک دوز بوسولفان در دوزهای mg/kg10، 20 و 40، آپوپتوز را در سلول های زایای نر به خصوص در اسپرماتوگونیها و اسپرماتوسیت های اولیه القاء می کند. مقدار آپوپتوز در سلول های زایای نر در گروه های تحت درمان با بوسولفان، وابسته به دوز نمی باشد. کاهش در مقدار سلول های آپوپتوتیک در گروه تحت درمان با mg/kg40 بوسولفان، ممکن است ناشی از کاهش بیشتر تعداد سلول های زایا در مقایسه با گروه های تحت درمان با mg/kg20و10 باشد.